Το Αρχείον του Κωνσταντίνου Σταμ. Τρίπου είναι η αφήγηση 150 χρόνων ιστορίας μιας εύπορης αστικής οικογένειας.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Μέσα από την πορεία αυτής της οικογένειας που ακολούθησε τις περιπέτειες του νεοσύστατου ελληνικού κράτους μπορεί να αντλήσει κανείς πολύτιμα ιστορικά στοιχεία για την εξέλιξη της κοινωνίας και τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, τις ελπίδες και τους αγώνες ενός πυρήνα αστών στην πρωτεύουσα και στην περιφέρεια.
Με αυτή την έννοια η ιστορία των Τρίπων, χάρη στην αμεσότητα της εξιστόρησης και τον εντυπωσιακό και πρωτότυπο πλούτο των μαρτυριών που συγκέντρωσε ο Κωνσταντίνος Τρίπος, αποκτά ευρύτερες διαστάσεις που αγγίζουν και συχνά ταυτίζονται με την ιστορία της αστικής τάξης από τα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα.
Ετσι, τοΑρχείον- Ιστορικαί Σημειώσεις περί Οικογενείας Τρίπουξεπερνάει τα όρια μιας οικογενειακής υπόθεσης και αποκτά ευρύτερο ενδιαφέρον.
Σε δύο χαρτόδετους τόμους, δύο χοντρά μεγάλα τετράδια από αυτά με το σκληρό χαρτονένιο εξώφυλλο, τη σχολική ετικέτα και την πάνινη ράχη και γωνίες, ο Κωνσταντίνος Σταμ. Τρίπος (1888-1977) άρχισε να γράφει κατά την Κατοχή την ιστορία της οικογένειάς του. Ο ίδιος εξηγεί ότι ωθήθηκε στη συγγραφή προκειμένου να βρίσκουν απαντήσεις «οι μεταγενέστεροι συγγενείς ή απόγονοι διά να λύουν τας σχετικάς απορίας των». Είναι όμως επίσης πιθανό η αναδίφηση σε οικογενειακά έγγραφα και σε φωτογραφίες άλλων καλύτερων εποχών να ήταν και ένα είδος φυγής στα τραγικά χρόνια της Κατοχής και του Πολέμου.
Οπωσδήποτε ο Κωνσταντίνος Τρίπος, χημικός και άνθρωπος με ευρύτερη παιδεία, καταπιάστηκε με αυτό το έργο με συνέπεια, επιμονή και θέρμη. Ο ίδιος εργάστηκε στο Τμήμα Επιθεώρησης της Εθνικής Τράπεζας, όπου και ίδρυσε το Ταμείο Υγείας των υπαλλήλων, το οποίο υπήρξε το πρώτο αντίστοιχων Ταμείων στη Ελλάδα.
Ηταν άνθρωπος με έντονη κοινωνική συνείδηση και έγνοια για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, δύο χαρακτηριστικά που τον οδήγησαν στη δημιουργία των συλλογών του και στη συγγραφή του Αρχείου.
Συλλογές και δωρεές
O Κωνσταντίνος Τρίπος υπήρξε συλλέκτης παλαιών βιβλίων, χαρακτικών, επιστολικών δελταρίων και κυρίως εξαιρετικά σπάνιων παλαιών φωτογραφιών που ενσωμάτωσε σε μια ξεχωριστή και άρτια τεκμηριωμένη συλλογή, τη «Νεοελληνική Ιστορική Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου» με πολύτιμα στοιχεία για την πολεοδομική εξέλιξη της Αθήνας. Η συλλογή δωρήθηκε από την οικογένεια Τρίπου στο Μουσείο Μπενάκη όπου εκτίθεται από τις 12 του μηνός στο κεντρικό κτίριό του με τίτλο «ΑθήναΜεταμορφώσεις του Αστικού Τοπίου». Εδώ, σε αντίθεση με τοΑρχείον που, άσχετα από το αποτέλεσμα, ξεκίνησε σαν μια οικογενειακή υπόθεση, η Νεοελληνική Συλλογή θα πρέπει να δημιουργήθηκε συνειδητά.
Αλλωστε ο ίδιος επισκεπτόταν συστηματικά κάθε Κυριακή πρωί τα παλαιοπωλεία στο Μοναστηράκι που εκείνη την εποχή είχαν θησαυρούς. Για τη συγγραφή του «Αρχείου» ο Τρίπος αναζήτησε τις ρίζες της οικογένειάς του στα χρόνια που προηγήθηκαν του Αγώνα όταν εμφανίζεται σε διάφορα έγγραφα του Αρχείου της Υδρας η υπογραφή του προεστού Γεώργιου Χατζηθεοφίλου Τρίπου, άλλοτε ως Καγκελάριου, όπως ονομαζόταν ο επικεφαλής των προεστών του νησιού, και άλλοτε ως γραμματέως διαφόρων αποστολών.
Το κείμενο είναι χειρόγραφο, γραμμένο στην τρέχουσα καθαρεύουσα των σπουδασμένων αστών του γυρίσματος του αιώνα και εμπλουτίζεται με οικογενειακές φωτογραφίες, έγγραφα και αρχειακό υλικό.
Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό αυτών των δύο χοντρών τόμων πέρα από τη γλαφυρότητα της γραφής είναι η αρτιότητα της τεκμηρίωσης με φωτογραφικό και αρχειακό υλικό που ο συγγραφέας έχει επικολλήσει στις αριστερές σελίδες του χειρογράφου μαζί με δημοσιεύματα του Τύπου και ακόμη και διαφημίσεις της εποχής.
Σε όλες τις εικόνες υπάρχει σύντομη αναφορά στα πρόσωπα, το γεγονός, τον τόπο και τον χρόνο. Το αποτέλεσμα είναι οι δύο χειρόγραφοι τόμοι να αναδύουν ακόμη σήμερα, τοποθετημένοι μέσα σε μια προθήκη Μουσείου, την αίσθηση οικειότητας ενός χειροτεχνήματος και τη νοσταλγία για μια εποχή που και ο συγγραφέας ήδη αισθανόταν ότι φεύγει.
Τα πρόσωπα πάντως της ιστορίας ήταν άνθρωποι δραστήριοι, με έφεση και έτοιμοι να αδράξουν τις ευκαιρίες που προσέφερε η εποχή τους. Κύρια χαρακτηριστικά της πολυμελούς οικογένειας ήταν η κινητικότητα και ο δυναμισμός που συνυπήρχε με μια προοδευτική για την εποχή στάση. Ηταν κοσμοπολίτες που εξαπλώθηκαν για λόγους επαγγελματικούς ή σπουδών στη Δυτική Ευρώπη και στην Αμερική.
Και ήταν άνθρωποι ανοιχτοί, όπως φαίνεται και από τη θέρμη με την ποία δέχθηκαν και συγγένεψαν με την οικογένεια του βαυαρού μηχανικού Φρειδερίκου Χάγερ, ο οποίος ήρθε στην Ελλάδα με τον Οθωνα και ένας του γιος νυμφεύθηκε την Κλειώ Τρίπου, μητέρα του συγγραφέα. Οι Χάγερ στη συνέχεια εξελληνίστηκαν.
Η απουσία της πολιτικής
Το κείμενο ασχολείται ιδιαίτερα με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες των Τρίπων που αρχίζουν με την έγκαιρη αγορά μεγάλων κτηματικών εκτάσεων στα Εξαμίλια της Κορινθίας για την καλλιέργεια σταφίδας, την ίδρυση εργοστασίου οινοποιίας στο κτήμα και κλωστοϋφαντουργίας στον Πειραιά. Υπήρξαν από τους πρώτους έλληνες βιομηχάνους και ο συγγραφέας σημειώνει ότι ο πατέρας του είχε «ψύχωση με τη βιομηχανία».
Δραστηριοποιήθηκαν όμως και στην Ατμοπλοΐα. Στα μέσα του 19ου αιώνα ένας Τρίπος είχε πάρει την αντιπροσωπεία του Αυστριακού Λόυδ στο Καλαμάκι Κορινθίας.
Τον σκότωσε το 1850 ο λήσταρχος Νταβέλης γιατί εμπόδιζε τους άνδρες του να ληστεύουν τους ταξιδιώτες που μετέφερε οδικώς από τον Σαρωνικό στον Κορινθιακό Κόλπο πριν από τη δημιουργία του Ισθμού.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι κανένα μέλος της οικογένειας δεν ενεπλάκη στην πολιτική, για την οποία άλλωστε δεν γίνεται και καμία νύξη στο κείμενο.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου