Κόφτη στα αποθεματικά 22 εταιρειών ανακύκλωσης και μεταφορά πόρων στους δήμους προβλέπει το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος
της Μαριάννας Τζάνε
Toν έλεγχο της ελληνικής αγοράς ανακύκλωσης, η οποία τζιράρει περίπου 1 δισ. ευρώ ετησίως, επιχειρεί να αναλάβει το υπουργείο Περιβάλλοντος, μεταφέροντας πόρους από τα πλουσιοπάροχα αποθεματικά των εταιρειών εναλλακτικής διαχείρισης στους δήμους και αλλάζοντας πλήρως το μοντέλο λειτουργίας των κλαδικών συστημάτων.
Τις αλλαγές που έχουν ήδη προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στην αγορά φέρνει σχέδιο νόμου του ΥΠΕΝ το οποίο αναθεωρεί το υφιστάμενο ρυθμιστικό πλαίσιο (2939/2001) και αναμένεται να δοθεί εντός του μήνα σε δημόσια διαβούλευση, φέρνοντας τα πάνω κάτω στα 22 συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) που λειτουργούν σε διάφορους τομείς της αγοράς (συσκευασία, ηλεκτρικές συσκευές, μπαταρίες, ελαστικά κ.ά.).
Πρόκειται κυρίως για ανώνυμες εταιρείες που έχουν αδειοδοτηθεί από την Πολιτεία για να ικανοποιήσουν τους ποσοτικούς στόχους ανακύκλωσης της Ε.Ε., οι οποίες οργανώνονται σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο από πανίσχυρες βιομηχανίες, επιχειρήσεις λιανεμπορίου, μπαταριών, ηλεκτρικών συσκευών κ.ά.
Ενα από τα πιο γνωστά συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης στην αγορά είναι αυτό των μπλε κάδων, το οποίο αναπτύσσεται σε συνεργασία με τους ΟΤΑ (η ΚΕΔΕ συμμετέχει με 35%) και προβλέπει την απόθεση των ανακυκλώσιμων υλικών (απόβλητα συσκευασίας από χαρτί, πλαστικά, γυαλί, αλουμίνιο και λευκοσίδηρο). Στη συνέχεια οι ποσότητες που συλλέγονται μεταφέρονται στα 32 Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ) σε όλη την Ελλάδα, όπου τα ανακυκλώσιμα υλικά διαχωρίζονται και προωθούνται προς ανακύκλωση.
Πέρυσι ανακυκλώθηκαν 488.000 τόνοι υλικών, με την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης - Ανακύκλωσης (EEΑΑ) που αναπτύσσει το σύστημα να έχει διαθέσει σε όλη την Ελλάδα 140.000 κάδους. Η κυβέρνηση επιδιώκει να διαμορφώσει νέους κανόνες σε μια αγορά που τα τελευταία χρόνια μαστίζεται από αδιαφάνεια και ανεπαρκείς ελέγχους, με αποτέλεσμα να πέφτουν βαριές σκιές σε έναν πολύ σημαντικό τομέα της ελληνικής οικονομίας που διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση των αποβλήτων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) και η Πολιτεία δεν επιτέλεσαν μέχρι σήμερα τον ρόλο τους στην εποπτεία της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς, με χαρακτηριστικό παράδειγμα όλων τη λειτουργία του συστήματος της Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης που αναπτύσσεται στον τομέα της συσκευασίας.
Ο ΕΟΑΝ επιχείρησε προ τριετίας να ανακαλέσει την άδειά της μετά από διαδοχικές αρνήσεις του συστήματος στη διενέργεια ελέγχου. Η εταιρεία προσέφυγε στο ΣτΕ που εν μέρει τη δικαίωσε, με το σκεπτικό όμως ότι την άδεια θα μπορούσε να ανακαλέσει μόνο ο υπουργός Περιβάλλοντος που την είχε χορηγήσει. Μόνο που η απόφαση αυτή δεν λήφθηκε ποτέ.
Τώρα ο οργανισμός με κυβερνητική εντολή ετοιμάζει την τρίτη και φαρμακερή απόπειρα ελέγχου! Εξάλλου, σφοδρή επίθεση σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των ΣΕΔ έχει εξαπολύσει ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Γιάννης Τσιρώνης, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι στο τιμόνι του ΕΟΑΝ έχει τοποθετηθεί ένας στενός του συνεργάτης, ο κ. Δημήτρης Πολιτόπουλος.
Αφαιρούν τις άδειες
Με την ψήφιση του νομοσχεδίου, το οποίο διαπνέεται από μια «τιμωρητική» διάθεση απέναντι στα ΣΕΔ, αφαιρείται η άδεια όλων των υφιστάμενων εταιρειών (πλέον υπόκεινται σε νέους κανόνες αδειοδότησης εξαετούς ισχύος), εκχωρώντας εξουσίες στον ΕΟΑΝ, ο οποίος χαράζει και εποπτεύει όλη την πολιτική για την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων με προσωπικό μόλις 9 ατόμων!
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι εταιρείες από 1ης Ιανουαρίου 2017 με μια οριζόντια πρόβλεψη καλούνται να λειτουργήσουν με το 10% των εισφορών τους, διάταξη που βάζει ψαλίδι στο διοικητικό κόστος (μισθοδοσία, αποζημιώσεις, μισθώματα, γενικά έξοδα κ.ά.) ανεξάρτητα από το μέγεθος. Συγχρόνως, μπαίνει πλαφόν και στα αποθεματικά τους, δηλαδή στα έσοδα που δεν καλύπτουν το κόστος ανακύκλωσης!
Βάσει του σχεδίου, για όσα συστήματα λειτουργούν επί τριετία το αποθεματικό δεν θα μπορεί να υπερβαίνει το 35% των ετήσιων εισφορών που καταβάλλουν οι παραγωγοί σε συλλογικά συστήματα για την ανακύκλωση, αξιοποίηση και επανάκτηση υλικών. Με τον τρόπο αυτό το υπουργείο επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τα υψηλά αποθεματικά των συστημάτων ανακύκλωσης, τα οποία -σύμφωνα με τον ΕΟΑΝ- ανέρχονται σήμερα περίπου στα 70 εκατ. ευρώ.
Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών προέρχεται από τον τομέα της συσκευασίας, με τα ταμειακά διαθέσιμα να ανέρχονται σε 29 εκατ. ευρώ, και από τις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές με 35 εκατ. ευρώ. Στα 50 εκατ. ευρώ αντίστοιχα υπολογίζονται τα έσοδα από τις εισφορές. Με βάση τις διατάξεις του επικείμενου νόμου, εάν τα αποθεματικά των ΣΕΔ ξεπερνούν το 35% των εισφορών των μελών τους, τότε εκπονείται ειδικό επιχειρησιακό σχέδιο μείωσης εντός τεσσάρων μηνών ώστε το ποσό που περισσεύει να διοχετευτεί σε αντίστοιχα έργα υποδομών στους δήμους με απόφαση του ΕΟΑΝ.
Στην περίπτωση που ενώ ένα σύστημα έχει συμπληρώσει δύο χρόνια λειτουργίας υπολείπεται των ετήσιων στόχων που είχε την υποχρέωση να πετύχει για την προηγούμενη χρονιά, οι χρηματικές εισφορές των υπόχρεων φορέων περιέρχονται στον ΕΟΑΝ. Η σύμπραξη ατομικών συστημάτων με άλλα ή η δημιουργία νέων προβλέπεται από τον νόμο εφόσον διαπιστώνεται από το επιχειρησιακό σχέδιο ότι δεν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι ανακύκλωσης, ενώ στα συλλογικά συστήματα δίνεται η δυνατότητα συμμετοχής πρωτοβάθμιων ΟΤΑ.
Το νέο ρυθμιστικό σχέδιο επιδιώκει επίσης να αντιμετωπίσει την επιχειρηματική δραστηριότητα των επιχειρήσεων εναλλακτικής διαχείρισης. Ετσι, απαγορεύει την άσκηση εμπορικής δραστηριότητας εναλλακτικής διαχείρισης, αλλά και τη συνεργασία με εγκαταστάσεις επεξεργασίας και επιχειρήσεις συλλογής και μεταφοράς αποβλήτων, δραστηριότητα στην οποία υπακούουν πολλά συστήματα.
Ξεχωριστά ρεύματα και τέσσερις κάδοι
Με τον νέο σχεδιασμό είναι υποχρεωτική για τα συλλογικά συστήματα συσκευασίας η οργάνωση της χωριστής συλλογής των υλικών για γυαλί, πλαστικό, μέταλλο και χαρτί, απαίτηση μη δεσμευτικού χαρακτήρα της Ε.Ε. που οφείλαμε να εφαρμόσουμε από τις αρχές του 2015. Το κυριότερο όμως για τους δήμους, αλλά και για τα ΣΕΔ που καλούνται να εναρμονιστούν με τον νέο σχεδιασμό, είναι η χωροταξική τους κατανομή, αλλά και η εκπαίδευση των πολιτών που 12 χρόνια μετά την έλευση του μπλε κάδου εξακολουθούν να ρίχνουν μέσα σε αυτούς κάθε λογής σκουπίδι.
Οι τελευταίοι θα πρέπει να συνηθίσουν πλέον στην ιδέα των έξι κάδων από δύο που είναι μέχρι σήμερα. Από την παραπάνω πρόβλεψη εξαιρούνται κατά παρέκκλιση απομονωμένες γεωγραφικά περιοχές και νησιά, περιοχές που κατόπιν έγκρισης από τον ΕΟΑΝ θα μπορούν, για παράδειγμα, να οργανώνουν από κοινού τη συλλογή πλαστικών και μετάλλων.
Οι προβλέψεις του νόμου έχουν βάλει «μπουρλότο» στην αγορά της εναλλακτικής διαχείρισης. Φορείς του κλάδου κάνουν λόγο για ευθύ παρεμβατισμό της Πολιτείας στον τομέα της ανακύκλωσης που μόνο δυσλειτουργίες θα επιφέρει. Για παράδειγμα, όπως επισημαίνουν, οι προβλέψεις του σχεδίου νόμου επηρεάζουν ζητήματα καθημερινής λειτουργίας των ΣΕΔ με παρέμβαση του κράτους ενώ η ευθύνη παραμένει στα Συστήματα.
Εκτιμούν, δε, ότι θα επιβαρύνουν το κόστος της ανακύκλωσης - υπολογίζεται ότι θα τριπλασιαστεί. Μολονότι στη χώρα μας ο τομέας της ανακύκλωσης παραμένει σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα, εντούτοις τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί μια νέα αγορά διαχείρισης, στο πλαίσιο της οποίας λειτουργούν 230 εγκεκριμένες μονάδες (επεξεργασίας αποβλήτων ηλεκτρικού - ηλεκτρονικού εξοπλισμού, Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών - ΚΔΑΥ, διαλυτήρια οχημάτων κ.ά.).
Ωστόσο, είναι κοινό μυστικό ότι η αγορά οργανώθηκε αλλά τα ποσοστά ανακύκλωσης έμειναν καθηλωμένα, καθώς αντιστοιχούν περίπου στο 20% της συνολικής αγοράς στερεών αποβλήτων, ενώ οι ποσότητες οργανικών που ανακτώνται μέσω χωριστής συλλογής αντιστοιχούν σε μόλις 3%.
Οι στόχοι με βάση το νέο Εθνικό Σχεδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) έως το 2020, που είναι η ανακύκλωση των αποβλήτων συσκευασίας να φτάσει κατά ανώτατο όριο το 80% και 60% η ανάκτηση, κρίνονται ιδιαίτερα υψηλοί, καθώς ξεπερνούν ακόμη και εκείνους της Ε.Ε.
Πηγή
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου