Είκοσι δύο χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τον θάνατο του ηγέτη, τον οποίο ακόμη και σήμερα μνημονεύουν και επικαλούνται καθημερινά. Δείτε το μίνι ντοκιμαντέρ του News247 για το μεγαλύτερο, μικρό όνομα της Ελλάδας.
news247
Ο Ανδρέας Παπανδρέου έφυγε ακριβώς είκοσι δύο χρόνια πριν, στις 23 Ιουνίου 1996, στο σπίτι του στην Εκάλη. Αυτό ήταν και το τέλος μιας διαδρομής που διέτρεξε τις αντιφάσεις της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας μέσα από τις δικές του προσωπικές αντιφάσεις.
Ο μοναδικός Έλληνας πολιτικός που αποκαλούσαν με το μικρό του όνομα φίλοι και εχθροί, ήταν μια προσωπικότητα πολυδιάστατη και ένα φαινόμενο πολιτικό γεμάτο ανατροπές, αντιθέσεις και αλλαγές. Ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ το 1974 αψηφώντας το παλιό κόμμα του πατέρα του. Εισέβαλε στην πολιτική σκηνή την ταραγμένη δεκαετία του ’60, αφήνοντας πίσω του μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα στην Αμερική. Ήρθε στην Ελλάδα ως διεθνούς φήμης οικονομολόγος, ένας μετριοπαθής μεταρρυθμιστής, που μεταμορφώθηκε σε ριζοσπάστη πολιτικό και αναδείχθηκε σε πολιτικό ηγέτη, οραματιστή αλλά και βαθιά ανθρώπινο, μέχρι το τέλος της ζωής του.
Ο Ανδρέας
Γεννημένος το 1919 στην Χίο, γιος του μετέπειτα πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, ο Ανδρέας Παπανδρέου μεγάλωσε στην Αθήνα και φοίτησε στο Κολλέγιο Αθηνών, και από πολύ νωρίς ήρθε σε επαφή με την πολιτική. Σε ηλικία δεκαπέντε ετών δημιούργησε το μαρξιστικό περιοδικό "Ξεκίνημα", ενώ η εφημερίδα του δεξιού χώρου Εστία τον κατηγορούσε ότι "θα καθίστατο επικίνδυνος για τη χώρα".
Το 1937 εισήλθε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά η σύλληψή του το 1939 από το καθεστώς Μεταξά τον οδήγησε στις ΗΠΑ, όπου συνέχισε τις σπουδές του. Το 1943 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα στα Οικονομικά και τη Φιλοσοφία από το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, όπου και διορίστηκε ως αναπληρωτής καθηγητής (associate professor).
Tο 1947 διορίστηκε καθηγητής του Πανεπιστημίου της Μινεσότα και του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ (Berkeley) της Καλιφόρνια, όπου και διετέλεσε πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικής Επιστήμης από το 1956 ως το 1959.
Επέστρεψε στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ στις 16 Ιανουαρίου του 1961 και έπειτα από πρόταση του τότε Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή ανέλαβε Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου και Επιστημονικός Διευθυντής του νεοσύστατου Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), καθώς και Σύμβουλος της Τράπεζας της Ελλάδος.
Για πρώτη φορά βουλευτής εξελέγη το 1964 με την Ένωση Κέντρου. Μετείχε στην κυβέρνηση του πατέρα του, Γεωργίου Παπανδρέου, αρχικά ως Υπουργός Προεδρίας και λίγο αργότερα ως αναπληρωτής Υπουργός Συντονισμού. Παραιτήθηκε λίγο αργότερα μετά από πολλές πιέσεις άλλων τάσεων μέσα στο κόμμα και συσπείρωσε γύρω του τη λεγόμενη κεντροαριστερή πτέρυγα της Ένωσης Κέντρου ενώ στις 25 Απριλίου του 1965 γίνεται ξανά αναπληρωτής Υπουργός Συντονισμού, ενώ ένα μήνα αργότερα κατηγορήθηκε ως εμπνευστής και αρχηγός στην υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ» και στο συνωμοτικό Σχέδιο Ελικών.
Με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967, ο Ανδρέας Παπανδρέου συνελήφθη από τη χούντα των Συνταγματαρχών και φυλακίστηκε, με τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Λίντον Τζόνσον να παρεμβαίνει υπέρ του Παπανδρέου και άλλων πολιτικών ηγετών. Αποφυλακίστηκε μετά τη χορήγηση μερικής αμνηστίας μετά το αποτυχημένο αντικίνημα του Κωνσταντίνου το Δεκέμβριο του '67, χάρη στην αμερικανική παρέμβαση μετά από έντονες πιέσεις και διαμαρτυρίες κορυφαίων ακαδημαϊκών και διανοούμενων των Ηνωμένων Πολιτειών στον Πρόεδρο Τζόνσον. Συνέχισε την ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία εργαζόμενος ως καθηγητής οικονομικών στο πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης (1968-69) και του Γιορκ (1969-1974). Το 1968 ιδρύει το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ), επικεφαλής του οποίου έδρασε αντιδικτατορικά σε πολλές δυτικές χώρες, και στο οποίο συσπειρώνονται πολλά από τα γνωστά στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Έδρα του ΠΑΚ ήταν αρχικά η πρωτεύουσα της Σουηδίας.
Μετά την πτώση της δικτατορίας, αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα μόλις στα μέσα Αυγούστου και δραστηριοποιήθηκε πολιτικά άμεσα με αποτέλεσμα μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες να παρουσιάσει τις θέσεις του για την ίδρυση ενός νέου κόμματος. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974, σε μία από τις αίθουσες του ξενοδοχείου «Kινγκ Πάλας», ο Ανδρέας Παπανδρέου ανακοίνωσε την ίδρυση του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος.
Ο ισχυρός του Αιγαίου
Το Αιγαίο πέλαγος και η θέση της χώρας μας στον παγκόσμιο χάρτη, προκαλεί το ενδιαφέρον ισχυρών και όχι μόνο κρατών εδώ και πολλές δεκαετίες. Χαρακτηριστική, και ενδεχομένως τεράστιας ιστορικής σημασίας η κρίση του 1987, με τον Ανδρέα Παπανδρέου να αναλαμβάνει εξολοκλήρου τα ινία της διαχείριση ενός πολέμου, που έμεινε τελικά στα χαρτιά.
Τι όμως είχε συμβεί εκείνη την περίοδο και εν τέλει τι κρυβόταν πίσω από την εξαιρετικά εύστοχη, τόσο σε διπλωματικό όσο και πολιτικό επίπεδο, αντίδραση του Ανδρέα Παπανδρέου; Γιατί έπαιξε στα ζάρια ακόμη και την πτώση της κυβέρνησης και μιας μόνιμης βλάβης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, στην περίπτωση μιας ακόμη ελληνικής ήττας; Η κρίση του 1987, σύμφωνα με τους ειδικούς αναλυτές «συνέπεσε» με την ενδυνάμωση των σχέσεων των ΗΠΑ με την Τουρκία.
Χαρακτηριστική είναι η αποστροφή του λόγου του -τον Μάρτιο του 1990- όταν μαζί με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη σε μια κατάμεστη αίθουσα του Παντείου Πανεπιστημίου ανέφερε για την εξωτερική πολιτική:
«Η Ελλάδα είναι σε ένα κομβικό σημείο. Είμαστε ταυτόχρονα Ευρώπη, είμαστε Βαλκάνια, είμαστε Μεσόγειος και Μέση Ανατολή και μία ολοκληρωμένη εξωτερική πολιτική δεν πρέπει ποτέ να αγνοεί κανέναν από τους παράγοντες αυτούς που συνθέτουν το περιβάλλον μας. Πριν από τα 8 χρόνια που κυβέρνησε το ΠΑΣΟΚ, υπήρχε ένα δόγμα με τεράστιες συνέπειες ακόμη και για την διάταξη των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Το δόγμα του «από Βορρά κινδύνου». Αυτό το δόγμα εμείς το αλλάξαμε καθώς υπάρχει ένα νέο δόγμα. Μιλάμε για τον «εξ Ανατολών κίνδυνο» και όταν μιλάμε για Ανατολή δεν αναφερόμαστε σε καμία άλλη χώρα παρά μόνο την Τουρκία. Υπάρχει απειλή στο Αιγαίο και στη Θράκη. Η απειλή είναι πραγματική, μακροπρόθεσμη και δεν αφορά το αν θα εκλογικευτούν ή όχι οι Τούρκοι, σύμμαχοί μας στο ΝΑΤΟ.
Το θέμα της εθνικής ασφάλειας και εδαφικής ακεραιότητας αποτέλεσε τον κυρίαρχο στόχο μας. Δεύτερος στόχος ήταν η ειρήνη, η ύφεση και ο αφοπλισμός κυρίως ο πυρηνικός με την κίνηση των «6». Η συμβολή στην ειρήνη, είναι συμβολή στις κοσμογονικές αλλαγές που συντελούνται και ο δρόμος προς τα Βαλκάνια είναι κρίσιμος για την ασφάλεια της χώρας.
Στόχος μας ήταν η δημιουργία αξόνων για μια αποτελεσματική άμυνα, όπως τον Μάρτιο του 1987 όταν ο κ. Παπούλιας επισκέφθηκε την Βουλγαρία για να πληροφορήσει την χώρα της Βουλγαρίας ότι είχαμε φτάσει στα πρόθυρα σύγκρουσης με την Τουρκία.
Εθνική μας στρατηγική είναι να υπάρξει μια διακομματική επιτροπή με κοινές θέσεις στα εξωτερικά θέματα της χώρας. Ο ρόλος της Ελλάδας δεν μπορεί να είναι παθητικός, πρέπει να είναι δραστήριος, καθώς η Ελλάδα, από την περιοχή των Βαλκανίων, ανήκει στην ΕΟΚ και πρέπει να αξιοποιήσουμε αυτή την θέση. Όμως υπάρχουν κίνδυνοι. Η Ελλάδα πρέπει ταυτόχρονα με μια πολιτική ενεργής παρουσίας στον Βαλκανικό χώρο να απαιτεί και να διεκδικεί στα πλαίσια της ΕΟΚ, πόρους για τον Ευρωπαϊκό Νότο.
Έχουμε, λοιπόν, μια μοναδικότητα αλλά δεν αρκεί. Πρέπει να την διεκδικούμε και να την στεριώνουμε κάθε μέρα.
Διάλογος με την Τουρκία ο οποίος δεν υποσκάπτει τα κυριαρχικά μας δικαιώματα μπορεί να υπάρξει μόνο για ένα θέμα που είναι νομικής φύσεως και αφορά το διεθνές δίκαιο. Μόνο την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου μπορούμε να συζητήσουμε με την Τουρκία και εκεί πρέπει να αποφασίσει η Χάγη. Δεν υπάρχει άλλο πρόβλημα που αναγνωρίζουμε εμείς, ως πρόβλημα προς επίλυσην με διάλογο.
Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να μειώνουμε την ένταση σε σχέση με την Τουρκία και να προσπαθούμε να αποφευχθεί η σύγκρουση, αυτό που είχα ονομάσει «Μη Πόλεμο». Γιατί, ειρήνη σημαίνει ότι δεν υπάρχει η πρόθεση, αλλά δυστυχώς η πρόθεση υπάρχει και διαφωνώ με ορισμένους σχετικά τον ρόλο της Τουρκίας σήμερα και αύριο. Δεν πρόκειται να υποβαθμισθεί ο ρόλος της Τουρκίας. Αντίθετα ο ρόλος της Τουρκίας αναβαθμίζεται σε σημαντικό σημείο και σε σχέση με τη Συρία, το Ιράν και το Ιράκ και σε ότι αφορά τις μουσουλμανικές πλειοψηφίες ή μειονότητες σε άλλες περιοχές που δεν μας αφορούν άμεσα. Επομένως, θα πρέπει να προσπαθούμε να μειώνουμε με κάθε τρόπο τις τριβές και να διαμορφώνουμε κλίμα μείωσης τριβών και εντάσεων αλλά μην έχουμε την ψευδαίσθηση ότι αυτό το πρόβλημα έχει λυθεί και έχει φύγει από τη μέση. Δεν έχει φύγει από τη μέση».
Ο Τάσος Μπιρσίμ για τον Ανδρέα
Ο σκηνοθέτης που εισήγαγε την πολιτική στην τηλεοπτική εποχή και σφράγισε με τη δική του τηλεοπτική κουλτούρα τις συγκεντρώσεις του ΠΑΣΟΚ συνοψίζει το μυστικό αυτής της επιτυχίας σε λίγες λέξεις: "καλή προετοιμασία και νέες ιδέες". "Με τον Ανδρέα επιλέγαμε μαζί ακόμα και το κοστούμι, το πουκάμισο και τη γραβάτα που θα φορούσε", σημειώνει. Κοινό τους σημείο; Το πάθος και η αγάπη για την Ελλάδα. Η πιο ξεχωριστή στιγμή; Η προεκλογική ομιλία του Ανδρέα Παπανδρέου στο Σύνταγμα το 1985. Στην τηλεοπτική της μετάδοση, ο Τάσος Μπιρσίμ παρουσίασε μια σύνθεση από δεκαεπτά ομιλίες του Ανδρέα σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας που ενώθηκαν με την ζωντανή εικόνα από τη συγκέντρωση. Στο τέλος εμφανίστηκε ένα κοριτσάκι, η Αννούλα, έδωσε τέσσερα γαρίφαλα στον αρχηγό του ΠΑΣΟΚ και εκείνος είπε θριαμβευτικά: "Η νέα τετραετία!". Τα Carmina Burana που επένδυσαν μουσικά την ομιλία αυτή, "ένα μικρό δισκάκι τότε που κατόπιν έγινε ανάρπαστο σε όλη την Ελλάδα", είπε ο Τάσος Μπιρσίμ, είναι από τις πιο χαρακτηριστικές μελωδίες της μεταπολίτευσης.
Ο ροκ σταρ
Μπορεί στην μνήμη των περισσότερων ο Ανδρέας Παπανδρέου να έχει καταγραφεί ως ένας άνθρωπος που διασκέδαζε - έστω και σπάνια - στα μπουζούκια, και συγκεκριμένα στην Ρίτα Σακελαρίου, όμως τα μουσικά του ακούσματα είναι πολύ περισσότερα. Όπως μας εξηγεί συνομιλητής μας δεν μπορείς να τον κατατάξεις στην κατηγορία του "κανονικού αστού", καθώς ούτε το θέατρο τον συγκινούσε ούτε η κλασική μουσική. "Στις ΗΠΑ όταν ήταν, πήγαινε και άκουγε τους ελληνοαμερικάνους ρεμπέτες ενώ όταν ήρθε στην Ελλάδα τη δεκαετία του '60 πήγαινε στον Παπαϊωάννου που εμφανιζόταν κάπου στα βόρεια προάστια".
Σε ότι αφορά στην διεθνή σκηνή αγαπημένος του ξένος καλλιτέχνης ήταν ο Φρανκ Σινάτρα, και διαχρονικά αγαπημένο του τραγούδι το "Strangers in the night" ενώ όταν ήθελε να χαλαρώσει επέλεγε να βάλει στο πικάπ ένα δίσκο με τζαζ.
Η σχέση του με τον καπνό ήταν διαχρονική και τον συνόδευσε σχεδόν ως τις τελευταίες μέρες της ζωής του. Σύμφωνα με συνομιλητή μας που τον γνώριζε από την εποχή που ήταν ακόμη στις Ηνωμένες Πολιτείες κάπνιζε βαριά τσιγάρα Philip Morris. Τη μέρα που τον συνάντησε για πρώτη φορά ο ίδιος στο γραφείο του, σηκωνόνταν όρθιος, πηγαινοερχόταν, άναβε τσιγάρο, έκανε τρεις τζούρες, το έσβηνε. Μετά από λίγο ξανά το ίδιο. Λόγω των προβλημάτων υγείας που αντιμετώπισε αργότερα, προσπάθησε να το αντικαταστήσει με πίπα. Αλλά δεν το έκοψε εντελώς ποτέ.
Γνωστή ήταν και η σχέση του με το ποτό. Και ισορροπούσε συνήθως ανάμεσα στο ουίσκι - που το έπινε με ένα κουταλάκι μέλι σύμφωνα με όσα ανέφερε πρωτοκλασάτο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ - και το ούζο. Για το τελευταίο έχει γίνει αναφορά και σε διπλωματικό επίπεδο. Όπως σημειώνεται σε αποχαρακτηρισθέντα διαβαθμισμένα αρχεία του Foreign Office οι Βρετανοί είχαν προσπαθήσει να καταλάβουν εάν ο νέος πρωθυπουργός της Ελλάδας, το 1982 είχε "προβλήματα με το ποτό". Η πληροφορία είχε διαρρεύσει από έναν Τούρκο διπλωμάτη. Ο επικεφαλής του τμήματος Νοτίου Ευρώπης του Foreign Office, Ντ. Γουίλσον αφού ενημερώθηκε από τον Βρετανό πρέσβη στην Αθήνα για το αν ίσχυαν οι πληροφορίες προχώρησε στην έκθεση του σύμφωνα με την οποία: “Όπως φαίνεται, ο Παπανδρέου ακόμα απολαμβάνει το ουίσκι και το ούζο του, αλλά ο πρέσβης δεν τον έχει δει ποτέ σε άσχημη κατάσταση ή δεν γνωρίζει κάποιον που να ισχυρίζεται ότι τον έχει δει έτσι. Ίσως η ιστορία προέκυψε από την συνήθεια του Παπανδρέου να προσφέρει στο γραφείο του ούζο αντί για καφέ και να πίνει και ο ίδιος ένα”.
Στην επέτειο του θανάτου του Ανδρέα Παπανδρέου, το News 24/7 ξαναθυμάται το μεγάλο αφιέρωμα που είχε κάνει για τη ζωή και το έργο του Ανδρέα Παπανδρέου, προσπαθώντας να κοιτάξει πίσω από το μεγαλύτερο, μικρό όνομα της Ελλάδας, αλλά και ένα ντοκιμαντέρ που καταγράφει την πορεία του, τις αντιφάσεις του και τις αλλαγές του μέσα από διηγήσεις ανθρώπων που τον έζησαν, την οικογένειά του, τους φίλους του, τους πολιτικούς συνοδοιπόρους αλλά και τους πολιτικούς του αντιπάλους.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου