Η λογοπεδικός Χαρά Καραμήτσου γράφει για τις εκρήξεις των νέων που μπορεί να είναι ορμονικές ή να οφείλονται στο περιβάλλον τους (οικογένεια, διαζύγιο ή πίεση στο σχολείο) - Σίγουρα, πάντως, υπάρχει λόγος...
Τελικά, οι έφηβοι συχνά θυμώνουν χωρίς αιτία; Είναι έτσι ή έτσι φαντάζει στα μάτια ενός ενήλικα;
Αν ρίξετε μια ματιά στην παρακάτω λίστα, ίσως διαπιστώσετε ότι υπάρχουν πολλές αιτίες και αφορμές για έναν έφηβο να νιώθει θυμωμένος, όπως όταν τον στενοχωρούν ή του φέρονται άσχημα ή τον προσβάλλουν μπροστά σε κόσμο. Ενδέχεται επίσης να βιώνει αλλαγές στην οικογένεια, όπως ένα διαζύγιο. Να τον απογοητεύουν ή να απογοητεύεται με τον εαυτό του. Να αναγκάζεται να κάνει κάτι που δεν επιθυμεί. Να μην εισακούγεται. Να νιώθει μόνος ή αποκλεισμένος. Να αντιμετωπίζει μεγάλη πίεση στο σπίτι ή στο σχολείο. Να έχει βιώσει απώλεια, εγκατάλειψη, αδικία.
Ωστόσο, πρέπει να έχετε υπόψη ότι οι εκρήξεις και ο θυμός στους εφήβους μπορεί να έχουν και άλλες αιτίες, όπως τις ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα τους, οι οποίες προκαλούν αλλαγές στη διάθεση ή μπερδεμένα συναισθήματα. Μπορεί, επίσης, να οφείλονται στο στρες ή στην προσωπικότητα του παιδιού -βιώνει έντονα τα συναισθήματά του, δρα παρορμητικά και χάνει εύκολα τον έλεγχο- ή ακόμα και στα πρότυπά του, δηλαδή οι γονείς του να επιλύουν τις διαφορές τους με φωνές, καβγάδες και συγκρούσεις.
Εχει, πάντως, ενδιαφέρον να δει κανείς πώς εκδηλώνεται ο θυμός ενός νεαρού ατόμου. Οι βίαιες αντιδράσεις, όπως το να χτυπήσει το παιδί κάποιον ή, πιο συχνά, να βάλει τις φωνές και να ξεσπάσει, είναι κάτι που οι γονείς αντιμετωπίζουν συχνά. Δεν είναι σπάνιο, επίσης, σε μια έκρηξη οργής να σπάσει αντικείμενα, να εμπλακεί σε φασαρίες και να προκαλέσει με τις πράξεις του. Υπάρχει βέβαια και μια άλλη παράμετρος: το να στρέψει ο έφηβος τον θυμό εναντίον του εαυτού του, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αίσθημα μελαγχολίας, διατροφικές διαταραχές (νευρική ανορεξία, βουλιμία), έκθεση σε κίνδυνο, άρνηση να πάει σχολείο, αυτοκαταστροφικές πράξεις, υπερβολική κατανάλωση οινοπνεύματος ή ακόμα και χρήση ναρκωτικών.
Η βοήθεια των γονέων
Να θυμάστε ότι η εφηβεία είναι μια δύσκολη περίοδος τόσο για τους εφήβους όσο και για τους γονείς, κυρίως επειδή ο έφηβος ανεξαρτητοποιείται σε τέτοιον βαθμό που δύσκολα ελέγχεται με ανταμοιβές ή τιμωρίες. Και καθώς οι περισσότεροι γονείς στηρίζονται σε αυτές, οι έφηβοι αντιδρούν υιοθετώντας επαναστατική και ενίοτε εχθρική συμπεριφορά.
Οποια και αν είναι, πάντως, η αιτία που προκαλεί και πυροδοτεί τον θυμό είναι βέβαιο ότι είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που συμβαίνει σε όλους. Ωστόσο, αυτό είναι δευτερογενές συναίσθημα, καθώς υπάρχουν και άλλα που καλύπτονται πίσω από αυτό, όπως αδικία, λύπη, αγωνία, άγχος, ανασφάλεια. Αυτό που έχει σημασία είναι οι γονείς να βοηθήσουν τους εφήβους να μάθουν να διαχειρίζονται τον θυμό τους. Αρχικά θα πρέπει να δείχνουν κατανόηση και να μην οδηγούν τις καταστάσεις στα άκρα.
Πώς θα αντιμετωπίσετε τον θυμό
Συνήθως το πρώτο πράγμα που κάνουν οι γονείς όταν βλέπουν τον έφηβο να φωνάζει και να θυμώνει μαζί τους είναι να μπουν στον πειρασμό να φωνάξουν ακόμα περισσότερο για να ισχυροποιήσουν τη θέση και τα επιχείρηματά τους. Στην πραγματικότητα αυτή η αντίδραση έχει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα. Οταν οι γονείς συνεχίζουν τον καβγά είναι σαν να προκαλούν το παιδί να συνεχίσει να επιτίθεται. Επίσης, όταν οι γονείς απαντούν με θυμό δείχνουν ότι αυτός είναι ο σωστός τρόπος αντιμετώπισης. Οι φωνές και οι χαρακτηρισμοί, όμως, σε καμία περίπτωση δεν βοηθούν στην εύρεση μιας λύσης και στην κατανόηση του προβλήματος. Ούτε η σύγκρουση και η διαφωνία μπορεί να επιλυθεί με αυτόν τον τρόπο, ούτε η συμπεριφορά του παιδιού θα αλλάξει, ούτε και η σχέση θα βελτιωθεί. Απειλές και εκβιασμοί είναι σίγουρο ότι δεν βοηθούν.
Η άσκηση σωματικής βίας είναι ένα απαγορευτική για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι όταν το παιδί βλέπει τους γονείς να ασκούν σωματική βία πάνω του, μαθαίνει ότι για να αποκτήσει τον έλεγχο των καταστάσεων πρέπει να μπορεί να χρησιμοποιεί και το ίδιο σωματική βία. Ο δεύτερος είναι ότι μπορεί να εκτροχιαστεί εντελώς η κατάσταση. Οταν δηλαδή το παιδί δεχτεί σωματική επίθεση είναι εξαιρετικά πιθανό η φυσική του παρόρμηση να το κάνει να αντεπιτεθεί. Δεν είναι άλλωστε λίγες οι φορές που τα παιδιά επιτίθενται στους γονείς ως απάντηση στη σωματική επίθεση που υφίστανται.
Αυτό λοιπόν που βοηθά τους εφήβους να μάθουν να διαχειρίζονται τον θυμό τους είναι η αποδοχή των γονέων. Θα πρέπει να είστε εκεί όταν σας χρειάζονται. Να τους ακούτε με προσοχή και κατανόηση. Οταν πρόκειται για σύγκρουση που είναι αδύνατον να την αποφύγετε, ο διάλογος είναι αυτός που θα συμβάλει στην επίλυση του προβλήματος. Επικοινωνήστε τα συναισθήματά σας και το πώς η συμπεριφορά του σας δημιουργεί πρόβλημα. Οι χαρακτηρισμοί και οι υποδείξεις δεν βοηθούν στην εύρεση λύσεων. Δώστε χώρο και χρόνο στον έφηβο να βρει λύσεις για τη μη αποδεκτή συμπεριφορά του.
Εν κατακλείδι, να είστε φίλοι με τα παιδιά σας γιατί η εφηβεία είναι μια δύσκολη περίοδος που μπορεί να σας φέρει πιο κοντά στο παιδί σας ή να σας απομακρύνει για πάντα.
Της Χαράς Καραμήτσου
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.)
charakaramitsou@ath.forthnet.gr
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου