Η ιστορία της πόλης και της ευρύτερης περιοχής της Φενεού, φαίνεται ότι είναι πολύ παλιά και ακολουθεί την ιστορία της Λίμνης. Με μαρτυρίες να αναφέρονται, από τον 4ο π.Χ αιώνα, και να μιλάνε για το ότι η λίμνη άλλοτε κατέκλυζε τον κάμπο και έκανε καταστροφές κι άλλοτε άδειαζε. Ο επισκέπτης μπορεί να διακρίνει ακόμα και σήμερα τα σημάδια που άφησε το νερό στα βράχια των βουνών, κάθε φορά που μετέτρεπαν την εύφορη πεδιάδα σε λίμνη. Το σημείο αυτό είναι ακόμα και τώρα διακριτό.
Η λωρίδα στην οποία έφτανε η στάθμη της λίμνης παραμένει γυμνή από βλάστηση, πιθανόν από τη διάβρωση που επέφερε η στάθμη του νερού. Στο οροπέδιο της Φενεού, ένα μεγάλο κομμάτι της στη νότια πλευρά ήταν πάντοτε λίμνη, στους πρόποδες του Σαϊτά γύρω από τις καταβόθρες και κυρίως κατά τους χειμερινούς μήνες, όταν τα δύο ποτάμια της, Αροάνιος και Όλβιος, κατέβαζαν πολλά νερά, αλλά και από τη τήξη των χιονιών των γύρω βουνών.
Η Φενεός χτισμένη στην προαναφερθείσα περιοχή προστατευόταν από τείχη και στο υψηλότερο σημείο της, όπως ήταν αναμενόμενο υπήρχε Ακρόπολη, εκεί που σήμερα αναφέρεται ως Πύργος ή Παλαιόκαστρο. Τα Πελασγικής κατασκευής τείχη σώζονται, έστω σε μικρό βαθμό, ακόμη και σήμερα αν και είναι καλυμμένα από βλάστηση.
Οι Πελασγοί, πρώτοι κάτοικοι της περιοχής, λοιπόν, εμφανίστηκαν εδώ από την προϊστορική κιόλας εποχή. Από το 1900 π.Χ στην περιοχή κατοικούν Αρκάδες ενώ από το 1500 π.Χ οι Αχαιοί δημιουργούν το μυκηναϊκό κέντρο της περιοχής, το οποίο μνημονεύει και ο Όμηρος στην Ιλιάδα.
Οι Φενεάτες πήραν μέρος και στον Τρωικό πόλεμο με το βασιλιά Αγαπήνορα, γιο του Αγγαίου, και 60 πλοία που τους παραχώρησε ο Αγαμέμνονας.
Φενεός η πατρίδα του Ερμή
Ο Φενεός ήταν η "πατρίδα" του Ερμή και σε αυτό τον τόπο αναφέρονται τα πρώτα ανδραγαθήματα και κατορθώματα του παιχνιδιάρη και πανέξυπνου θεού. Εδώ κατέφυγαν ο Δίας και η νύμφη Μαία, θυγατέρα του Άτλαντα και η ομορφότερη από τις Πλειάδες, για να χαρούν τον έρωτα τους κρυφά από την Ήρα· καρπός της απιστίας αυτής, ο Ερμής.
Η εύφορη πεδιάδα το χειμώνα, μετατρεπόταν σε λίμνη, μιας και τα ύδατα που μετέφεραν οι ποταμοί Όλβιος και Δόξας, δεν έβρισκαν διέξοδο στη θάλασσα. Η πεδιάδα αποσυμφοριζόταν, όμως, μέσω των καταβοθρών, που υπάρχουν στους πρόποδες του Σαϊτά. Ο μύθος, λέει πως οι καταβόθρες αυτές, είναι έργα του Ηρακλή.
Ο ημίθεος ήρωας έχοντας δεσμούς αίματος με την περιοχή, καθώς η προμαμή του, Λαονόμη ήταν Φενεάτισσα, αποφάσισε να αποξηράνει το έλος, που σχηματιζόταν και να αποδώσει στους κατοίκους το εύφορο έδαφος. Κατασκεύασε λοιπόν μεγάλα κανάλια, τα οποία ακόμα και σήμερα λειτουργούν ικανοποιητικά.
Ένας άλλος μύθος ισχυρίζεται ότι αυτά τα ανοίγματα, ήταν είσοδοι για τον Κάτω Κόσμο. Από εκεί κατέβηκε η θεά Δήμητρα στο σκοτεινό βασίλειο του Άδη για να αναζητήσει τη μονάκριβη κόρης της, Περσεφόνη. Ο συγκεκριμένος μύθος ίσως και να εξηγεί τη λατρεία της "Κιδαρίας Δήμητρας", στην ευρύτερη περιοχή, η οποία ήταν και η αρχαιότερη θεότητα της περιοχής και σαν γιορτή, έμοιαζε με αυτή των Ελευσινίων.
Οι κάτοικοι του Φενεού είχαν, λοιπόν, ένα ιερό αφιερωμένο στη Δήμητρα, όπου πραγματοποιούσαν λατρείες σχετικές με αυτές της Ελευσίνας και στις οποίες τους είχε μυήσει ένας εγγονός του Ευμόλπου, που ονομαζόταν Νάος. Με την εισαγωγή λατρευτικών στοιχείων από την Ελευσίνα άρχισε να τιμάται στη Φενεό η Δήμητρα με δύο προσωνύμια: ελευσίνια και κιδάρια. Υπήρχε μυστική τελετή, τη μια χρονιά για την ελευσίνια Δήμητρα και την άλλη για την κιδάρια. Η πρώτη είχε μικρότερη σημασία και ήταν απλά η μίμηση των τελουμένων στην Ελευσίνα. Η δεύτερη λεγόταν "μείζων τελετή" και ήταν πολύ παλιά, όπως φαίνεται από τα πρωτογονικά ή προθεϊστικά-μαγικά στοιχεία.
Ο ιερέας φορούσε μάσκα, η οποία είχε τη μορφή της παλιάς θεάς Κιδαρίας και "χτυπούσε τους υποχθόνιους δαίμονες" (πιθανόν χτυπούσαν απαγγέλλοντας το χώμα). Ο σκοπός της μαγικής αυτής πράξης ήταν ο εξαναγκασμός των υποχθόνιων δυνάμεων να αφήσουν ελεύθερες τις παραγωγικές ιδιότητες της γης για να ευοδωθεί η συγκομιδή. Στην ίδια τελετή υπήρχε και ένας λατρευτικός χορός ονομαζόμενος "κίδαρις".
Κατά τη διάρκεια του μεγάλου ετήσιου εορτασμού, διάβαζαν και στα αφτιά των μυουμένων κάποια κείμενα σχετικά με τα μυστήρια, που τα φύλαγαν θαμμένα κάτω από δύο ιερές πέτρες, και χόρευαν χτυπώντας με ραβδιά τους κατοίκους του Κάτω Κόσμου Φαίνεται πως σε κάποια αναδιοργάνωση της μυστικής τελετής είχε γίνει ένα λεπτομερές διάγραμμα του τελετουργικού για να εφαρμόζεται αυστηρά στο μέλλον και να μην αλλάζει μορφή και περιεχόμενο η τελετή.
Οι σχετικές διατάξεις που διατυπώθηκαν με τη συνεργασία του τοπικού ιερατείου και ξένων θρησκευτικών δασκάλων ή τελεστών καταγράφηκαν και φυλάσσονταν σε κοίλωμα βράχου σκεπαζόμενο από πάνω με άλλο βράχο· από τη θέση αυτή το έβγαζαν κατά την έναρξη της τελετής μόνο για να υπενθυμίσουν σε όλους, τις διατάξεις που έπρεπε με ευλάβεια να τηρούνται, για να έχει επιτυχία η τελετή. Επειδή το έγγραφο αυτό έμενε όλο τον άλλο καιρό κρυμμένο και δεν ήταν σε εμφανές σημείο του ιερού στημένου, όπως στην Ανδανία, και επειδή διαβάζονταν μόνο στους μύστες, μπορούμε να υποθέσουμε ότι αναγράφονταν και στοιχεία της μυστικής ή απόρρητης διδασκαλίας.
Η τελετή για τη θέσμια Δήμητρα ήταν τελετή θεσμοφορίων, γνωστή πλατιά στην Ελλάδα, η οποία αποσκοπούσε στην υποβοήθηση της συγκομιδής του σταριού. Εκτός αυτού η Δήμητρα είχε παραχωρήσει στους κατοίκους του Φενεού, όλα τα όσπρια, εκτός από τα φασόλια επειδή την είχαν υποδεχτεί πολύ φιλόξενα.
Ο Ηρακλής στον Φενεό
Δεύτερος μύθος για τον Ηρακλή. Ο Πλούταρχος αναφέρει πως ο Ηρακλής ερίζοντας με τον Απόλλωνα για την κατοχή του δελφικού τρίποδα, τον άρπαξε από τον δελφικό ιερό και τον έφερε στη Φενεό.
Ο Απόλλωνας εκδικήθηκε τους Φενεάτες 100 χρόνια αργότερα, φράζοντας το βάραθρο και κατακλύζοντας με νερά της καλλιεργήσιμη γη τους. Ο μύθος λοιπόν αναφέρει ότι ο Ηρακλής κίνησε από την Τραχίνα και πήγε στο μαντείο των Δελφών να ρωτήσει την Πυθία πως θα λυτρωθεί από την αρρώστια που τον είχε πιάσει πάλι. Η ιέρεια Ξενόκλεια όμως του έδωσε χρησμό, γιατί τον θεωρούσε μιασμένο από το φόνο του Ίφιτου, και του είπε ότι δεν βρισκόταν εκεί ο θεός.
Ο Ηρακλής μαινόμενος ληστέψε το ναό και άρπαξε το μαντικό τρίποδα και τον έφερε στο Φενεό, θέλοντας να κάνει ο ίδιος δικό του μαντείο. Τότε ο Απόλλωνας έτρεξε να πάρει πίσω τον τρίποδα του και συγκρούστηκαν. Η σύγκρουση εξελίχτηκε σε πραγματική μάχη. Θεός και θνητός αγωνίζονταν πολλή ώρα, ως τη στιγμή που ο Δίας για να προφτάσει τα χειρότερα, εξαπέλυσε κεραυνό και τους χώρισε.
Τελικά Ηρακλής και Απόλλωνας συμφιλιώθηκαν, εφόσον και οι δύο "αντίπαλοι" πήραν αυτό που ήθελαν. Ο Ηρακλής τον πολυπόθητο χρησμό του και ο Απόλλωνας τον ιερό του τρίποδα.
Στον Φενεό είχε αποσυρθεί κάποια στιγμή ο ήρωας με τη μητέρα του Αλμήνη και τον ανιψιό του Ιόλαο, μετά την εκδίωξη τους από την Αργολίδα από τον αχάριστο βασιλιά Ευρυσθέα. Κατά την παράδοση ο πατέρας του Ιόλαου, και δίδυμος αδελφός του Ηρακλή, Ιφικλής είχε τραυματιστεί κατά την πρώτη μάχη κατά των Ηλείων και του Αυγέα. Υπεύθυνοι για τον τραυματισμό του ήταν οι γιοι του Άκτορα.
Εξαντλημένο, τον έφεραν οι δικοί του στο Φενεό, όπου τον περιποιήθηκαν ο Βουφάγος και η σύζυγος του Πρώμνη, οι οποίοι και τον έθαψαν, όταν τελικά υπέκυψε στα τραύματα του. Για το λόγο αυτό και τον τιμούσαν ως ήρωα. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς τους κατοίκους του τόπου, ο Ηρακλής ρύθμισε την κοίτη του ποταμού Αροάνιου, που πριν από καιρό είχε πλημμυρίσει την πόλη.
Υπάρχει όμως και ο θρύλος του Αίπυτου. Πάνω στον διαβόητο τάφο του οποίου είχε στηθεί το περίλαμπρο ολόχρυσο άγαλμα του ιδίου, των δύο φαρμακερών φιδιών και του σκύλου του. Ο Αίπυτος ήταν γιος του βασιλιά της Φενεού, Ελάτου και εγγονός του Αρκάδα. Άλλοι τον φέρουν ως βασιλιά της Φενεού, μετά τον πατέρα του, και άλλοι σαν βασιλιά της Κλειτορίας. Το πιθανότερο είναι ότι κατείχε και τα δύο βασίλεια.
Μια μέρα ο Αίπυτος επισκέφθηκε τον αδελφό του Στύμφαλο, που βασίλευε στην Στυμφαλία και πήγαν μαζί για κυνήγι, όπου και τον δάγκωσε ένα μικρό φίδι, που υπάρχει ακόμα και σήμερα και ονομάζεται σαπίτης, και πέθανε αμέσως. Επειδή δεν μπορούσαν να τον μεταφέρουν στο Φενεό, λόγω της σήψης που προκαλούσε στον πεθαμένο το δάγκωμα από το συγκεκριμένο φίδι, τον έθαψαν εκεί όπου έγινε το περιστατικό, κοντά στη θέση Τρίκρηνα. Ο τάφος του Αίπυτου έγινε διάσημος λόγω του πλούτου των επιχρισμάτων και την πολυτέλειας του, αντάξιος ενός μεγάλου βασιλιά. Για αυτό το λόγο πολλοί προσπάθησαν να τον βρουν, ματαίως.
Αν και ο Παυσανίας στη μαρτυρία του, παραπέμποντας στον Όμηρο και τα λεγόμενα του για το συγκεκριμένο, όταν τον αντίκρισε, δεν εντυπωσιάστηκε, αν και υποτίθεται ότι επρόκειτο για βασιλικό τάφο. Ο Φενεός αναφέρεται και ως τόπος γέννησης του Δάρδανου, γιου του Δία και της Πλειάδας Ηλέκτρας, εποικιστής της Σαμοθράκης.
Κάποιοι αναφέρουν ότι στο Φενεό είναι θαμμένος ακόμα και ο γιος του Ερμή, Μύρτιλος, δίπλα στο ιερό του Ερμή, της πιο τιμημένης θεότητας σε αυτό τον τόπο- και μάλιστα ότι θέσπισαν πριν τιμή του ηνίοχου μια ετήσια νυκτερινή θυσία.
Η Μονή Αγ. Γεωργίου
Η ιστορία της περιοχής είναι πολύ συγκεχυμένη μέχρι το 1821. Πολλοί καπεταναίοι και παλικάρια των χωριών πλέον της Φενεού ενώθηκαν με άλλους οπλαρχηγούς και πολέμησαν ενάντια στον εχθρό. Υπάρχουν πολλά έγγραφα και μαρτυρίες που αναφέρονται στη συμμετοχή των Φενεατών στον απελευθερωτικό Αγώνα. Όμως έντονες είναι και οι μνήμες των νεότερων χρόνων για τον επισκέπτη καθώς αντικρίζει το ιστορικό μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του "Φονιά" (Φονιά: κατά πάσα πιθανότητα λεκτική παραφθορά του Φενεού) σε δεσπόζουσα θέση πάνω από την τεχνητή λίμνη "Δόξα".
Στη Μονή αυτή, που ιδρύθηκε τον 14ο αιώνα, κατά την Επανάσταση είχε συσταθεί το αρχηγείο της Φιλικής Εταιρείας από τον ηγούμενο Ναθαναήλ, με τη συνδρομή ηγουμένων από γειτονικές μονές. Εδώ έγιναν συνελεύσεις για την οργάνωση της επανάστασης με την παρουσία οπλαρχηγών απ' όλη την Κορινθία και Αρκαδία, και επικεφαλή το "Γέρο του Μωριά". Οι δωρεές πλούσιων κατοίκων έκαναν το μοναστήρι μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές δυνάμεις της Πελοποννήσου, παραμονές της Επανάστασης.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου